Thời gian gần đây, số lượng các vụ việc, chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, gian lận xuất xứ nhằm vào hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam đang có xu hướng tăng lê;n. Vì vậy, các chuyê;n gia thương mại cho rằng, cần phải có giải pháp hữu hiệu để giải quyết bài toán lẩn tránh bất hợp pháp trong phòng vệ thương mại, nhất là khi Việt Nam ngày càng tham gia nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA).
Nguy cơ hàng hóa “đội lốt” hàng Việt Nam ngày càng gia tăng
Vài năm trở lại đây, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam thường xuyê;n bị khiếu nại ở nhiều thị trường quốc tế, phải chống chọi gay gắt với hàng rào phòng vệ thương mại. Số vụ việc chống lẩn tránh điều tra, chống phá giá, chống trợ cấp đối với hàng Việt ngày càng gia tăng.
Theo đánh giá của các chuyê;n gia, một trong những nguyê;n nhân chính là do các thị trường nhập khẩu cho rằng hàng hóa Việt Nam sử dụng nguyê;n liệu chính được nhập khẩu từ những khu vực đang bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại.
Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, tại Việt Nam, các vụ việc nước ngoài khởi xướng điều tra lẩn tránh thuế hàng hóa xuất khẩu thuộc trường hợp hàng hóa của nước đang bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại chuyê;̉n tải sang Việt Nam đê;̉ lấy xuất xứ Việt Nam nhằm lẩn tránh thuế.
Ngoài ra, không ít trường hợp hàng hóa của nước ngoài lấy xuất xứ Việt Nam đê;̉ hưởng thuế suất ưu đãi theo các FTA hoặc các quy định ưu đãi thuế quan.
Thực tế cho thấy, từ khi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung xảy ra, hàng Trung Quốc nhằm né cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ đã lợi dụng xuất xứ Việt Nam đê;̉ xuất khẩu gia tăng mạnh.
Hơn thế nữa, Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI) cho biết, Việt Nam với việc“mở cửa” mạnh mẽ thông qua các Hiệp định thương mại tự do (FTA) sẽ khiến nguy cơ chuyê;̉n tải hàng hoá bất hợp pháp, gian lận xuất xứ ngày càng gia tăng mạnh.
Ảnh minh họa
Đặc biệt, vài năm trở lại đây, Chính phủ và các bộ ngành đã tạo cơ hội cho doanh nghiệp mở rộng phát triê;̉n thị trường, gia tăng xuất khẩu qua việc áp dụng tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa. Đây là cơ chế“mở” có rất nhiều ưu điê;̉m và mang lại nhiều lợi ích bởi các doanh nghiệp sẽ tự thực hiện các thủ tục và đáp ứng điều kiện đê;̉ tuyê;n bố hàng hóa đáp ứng tiê;u chuẩn về nguồn gốc xuất xứ và chịu trách nhiệm về tính chính xác của tuyê;n bố đó. Tuy nhiê;n, điều này cũng làm gia tăng nguy cơ gian lận xuất xứ, làm ảnh hưởng xấu đến uy tín hàng Việt và tác động tiê;u cực đến nền sản xuất trong nước. Vì vậy, nếu không kiê;̉m soát hiệu quả nguồn gốc xuất xứ hàng hóa thì nguy cơ giả mạo hàng Việt Nam đê;̉ xuất khẩu vào thị trường “ruột” của Việt Nam là rất lớn.
Thống kê; từ Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương), đến hết quý I/2021, đã có 203 vụ việc phòng vệ thương mại do 21 quốc gia/vùng lãnh thổ khởi xướng điều tra đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Đặc biệt, số lượng các vụ việc chống lẩn tránh nhằm vào hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam đang có dấu hiệu tăng lê;n, do một vài nước cho rằng hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sử dụng nguyê;n liệu chính được nhập khẩu từ những khu vực đang bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại.
Mới đây, Bộ Công Thương thông báo danh sách 11 mặt hàng xuất khẩu có nguy cơ bị điều tra áp dụng biện pháp thương mại, gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp. Đó là: mặt hàng gỗ dán từ nguyê;n liệu gỗ cứng, tủ gỗ, ghế sofa có khung gỗ, đệm mút, đá nhân tạo, gạch men, ống đồng, vỏ bình gas, ghim đóng thùng xuất khẩu sang thị trường Mỹ và các mặt hàng lốp xe, xe đạp điện xuất khẩu sang cả Mỹ và EU. |
Chính vì vậy, trong bối cảnh xu thế bảo hộ đang gia tăng, nhất là với nhiều nhóm sản phẩm như thép, nhôm, nông sản, thủy sản… Bộ Công Thương cho rằng, cần có một chiến lược tổng thê;̉, dài hạn trong việc phát triê;̉n chuỗi sản xuất, nâng cao giá trị gia tăng cho hàng xuất khẩu của Việt Nam. Bởi nếu Việt Nam không có các biện pháp tích cực đê;̉ xử lý vấn đề lẩn tránh bất hợp pháp trong phòng vệ thương mại, đặc biệt thông qua gian lận xuất xứ, nhiều khả năng sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp, ngành hàng cụ thê;̉. Không những thế, về lâu dài, điều này còn tác động tiê;u cực tới sức cạnh tranh của cả nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh tham gia hàng loạt FTA có yê;u cầu cao về xuất xứ.
Chủ động ứng phó với tình trạng gian lận xuất xứ
Trước thực trạng gian lận, giả mạo xuất xứ hàng hóa ngày càng gia tăng, các chuyê;n gia cho rằng, Việt Nam cần có giải pháp hữu hiệu đê;̉ giải quyết bài toán lẩn tránh bất hợp pháp trong phòng vệ thương mại, nhất là thông qua gian lận xuất xứ. Đặc biệt, khi mà thời gian tới, nền kinh tế thế giới sau“tổn thương” lớn bởi dịch bệnh sẽ có những diễn biến khó lường, các nước sẽ tăng cường các biện pháp phòng vệ thương mại đê;̉ bảo vệ nền sản xuất nội địa đang chất chồng khó khăn.
Bộ Công Thương cho biết, đã ủy quyền cho các cơ quan, tổ chức, phòng quản lý xuất nhập khẩu khu vực của Bộ cấp C/O ưu đãi theo các FTA. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) là đơn vị duy nhất được ủy quyền cấp C/O không ưu đãi và C/O form A hưởng ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP). Có hai chiều trong hoạt động cấp C/O đó là, phải phòng, chống gian lận xuất xứ; đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi đê;̉ doanh nghiệp được hưởng ưu đãi, tạo thuận lợi cho xuất khẩu.
Liê;n quan đến vấn đề phân luồng trong cấp C/O, Bộ Công Thương cũng đã ban hành Thông tư 15/2018/ TT-BCT quy định rõ doanh nghiệp đáp ứng tiê;u chí nào thì vào luồng xanh; doanh nghiệp có nguy cơ như thế nào vào luồng đỏ, từ đó tăng cường quản lý nhưng vẫn không gây khó khăn cho doanh nghiệp.
Nhằm ngăn chặn đẩy lùi các nguy cơ về gian lận thương mại, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương cũng cho biết, hiện Cục đang tiếp tục triê;̉n khai thực hiện những giải pháp như: Có cơ chế thường xuyê;n theo dõi và cập nhật danh sách cảnh báo các mặt hàng có nguy cơ gian lận xuất xứ, chuyê;̉n tải bất hợp pháp nhằm lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đê;̉ thông báo cho các Bộ, ngành và địa phương tăng cường công tác kiê;̉m tra, giám sát. Cùng với đó, tăng cường công tác thanh tra, kiê;̉m tra các trường hợp nghi ngờ gian lận xuất xứ. Trong đó, chỉ đạo các cơ quan cấp giấy chứng nhận xuất xứ đẩy mạnh kiê;̉m soát các hành vi gian lận thương mại về xuất xứ, nhất là đối với các mặt hàng thuộc nhóm có nguy cơ cao. Bê;n cạnh đó, cũng rà soát lại các quy định liê;n quan đến chống gian lận xuất xứ, chuyê;̉n tải bất hợp pháp đê;̉ bổ sung, hoàn thiện; tăng cường tuyê;n truyền, phổ biến về phòng vệ thương mại đê;̉ nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp...
Cục Phòng vệ thương mại dự báo, nền kinh tế thế giới tiếp tục có những diễn biến khó lường, vì vậy, các biện pháp phòng vệ thương mại sẽ tiếp tục gia tăng cả về số lượng cũng như mức độ phức tạp. Trong khi đó, phòng vệ thương mại tại Việt Nam vẫn còn là vấn đề mới, đa số doanh nghiệp cũng như các cơ quan quản lý nhà nước chưa có sự hiê;̉u biết sâu; nguồn lực của doanh nghiệp và nhà nước còn hạn chế, nê;n chưa thê;̉ phân bổ một cách phù hợp cho công tác phòng vệ thương mại. Thách thức lớn hơn, khi bối cảnh các nền kinh tế toàn cầu đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19, ngành sản xuất trong nước của Việt Nam cũng như hầu hết các quốc gia đều gặp khó khăn….
Bê;n cạnh đó, tình hình xuất khẩu một số sản phẩm của Việt Nam có sự gia tăng nhanh chóng trong vài năm gần đây, kê;̉ cả những mặt hàng đang là đối tượng bị áp dụng PVTM của một số nước. Vì vậy, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị doanh nghiệp cần tăng cường kiê;̉m tra, giám sát về xuất xứ và sau thông quan nhằm ngăn chặn các hành vi gian lận, lợi dụng Việt Nam đê;̉ xuất khẩu hàng hóa của quốc gia khác; không tham gia, tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, chuyê;̉n tải bất hợp pháp. Bởi thực tiễn cho thấy, nếu phát hiện các hành vi này, nước nhập khẩu sẽ áp dụng chế tài “trừng phạt” rất nặng, trong nhiều trường hợp doanh nghiệp sẽ “mất” toàn bộ thị trường xuất khẩu liê;n quan.
Thời gian tới, các cơ quan chức năng cần tiếp tục đẩy mạnh công tác cảnh báo sớm các vụ kiện phòng vệ thương mại của nước ngoài đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là các vụ việc điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, chống bán phá giá. Mặt khác, tích cực theo dõi và nâng cao hiệu quả áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, đặc biệt là ngăn chặn tình trạng lẩn tránh các biện pháp này; tăng cường tuyê;n truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật phòng vệ thương mại của Việt Nam cũng như của WTO và một số nước trê;n thế giới đê;̉ nâng cao nhận thức và hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp trong việc sử dụng công cụ phòng vệ thương mại và ứng phó với các vụ kiện phòng vệ thương mại của nước ngoài; đẩy mạnh xây dựng cơ chế phối hợp liê;n ngành, địa phương đê;̉ xử lý các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài./.
Bộ Công Thương cho biết, đã ủy quyền cho các cơ quan, tổ chức, phòng quản lý xuất nhập khẩu khu vực của Bộ cấp C/O ưu đãi theo các FTA. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) là đơn vị duy nhất được ủy quyền cấp C/O không ưu đãi và C/O form A hưởng ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP). Có hai chiều trong hoạt động cấp C/O đó là, phải phòng, chống gian lận xuất xứ; đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi đê;̉ doanh nghiệp được hưởng ưu đãi, tạo thuận lợi cho xuất khẩu.
Liê;n quan đến vấn đề phân luồng trong cấp C/O, Bộ Công Thương cũng đã ban hành Thông tư 15/2018/ TT-BCT quy định rõ doanh nghiệp đáp ứng tiê;u chí nào thì vào luồng xanh; doanh nghiệp có nguy cơ như thế nào vào luồng đỏ, từ đó tăng cường quản lý nhưng vẫn không gây khó khăn cho doanh nghiệp.
Nhằm ngăn chặn đẩy lùi các nguy cơ về gian lận thương mại, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương cũng cho biết, hiện Cục đang tiếp tục triê;̉n khai thực hiện những giải pháp như: Có cơ chế thường xuyê;n theo dõi và cập nhật danh sách cảnh báo các mặt hàng có nguy cơ gian lận xuất xứ, chuyê;̉n tải bất hợp pháp nhằm lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đê;̉ thông báo cho các Bộ, ngành và địa phương tăng cường công tác kiê;̉m tra, giám sát. Cùng với đó, tăng cường công tác thanh tra, kiê;̉m tra các trường hợp nghi ngờ gian lận xuất xứ. Trong đó, chỉ đạo các cơ quan cấp giấy chứng nhận xuất xứ đẩy mạnh kiê;̉m soát các hành vi gian lận thương mại về xuất xứ, nhất là đối với các mặt hàng thuộc nhóm có nguy cơ cao. Bê;n cạnh đó, cũng rà soát lại các quy định liê;n quan đến chống gian lận xuất xứ, chuyê;̉n tải bất hợp pháp đê;̉ bổ sung, hoàn thiện; tăng cường tuyê;n truyền, phổ biến về phòng vệ thương mại đê;̉ nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp...
Cục Phòng vệ thương mại dự báo, nền kinh tế thế giới tiếp tục có những diễn biến khó lường, vì vậy, các biện pháp phòng vệ thương mại sẽ tiếp tục gia tăng cả về số lượng cũng như mức độ phức tạp. Trong khi đó, phòng vệ thương mại tại Việt Nam vẫn còn là vấn đề mới, đa số doanh nghiệp cũng như các cơ quan quản lý nhà nước chưa có sự hiê;̉u biết sâu; nguồn lực của doanh nghiệp và nhà nước còn hạn chế, nê;n chưa thê;̉ phân bổ một cách phù hợp cho công tác phòng vệ thương mại. Thách thức lớn hơn, khi bối cảnh các nền kinh tế toàn cầu đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19, ngành sản xuất trong nước của Việt Nam cũng như hầu hết các quốc gia đều gặp khó khăn….
Bê;n cạnh đó, tình hình xuất khẩu một số sản phẩm của Việt Nam có sự gia tăng nhanh chóng trong vài năm gần đây, kê;̉ cả những mặt hàng đang là đối tượng bị áp dụng PVTM của một số nước. Vì vậy, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị doanh nghiệp cần tăng cường kiê;̉m tra, giám sát về xuất xứ và sau thông quan nhằm ngăn chặn các hành vi gian lận, lợi dụng Việt Nam đê;̉ xuất khẩu hàng hóa của quốc gia khác; không tham gia, tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, chuyê;̉n tải bất hợp pháp. Bởi thực tiễn cho thấy, nếu phát hiện các hành vi này, nước nhập khẩu sẽ áp dụng chế tài “trừng phạt” rất nặng, trong nhiều trường hợp doanh nghiệp sẽ “mất” toàn bộ thị trường xuất khẩu liê;n quan.
Thời gian tới, các cơ quan chức năng cần tiếp tục đẩy mạnh công tác cảnh báo sớm các vụ kiện phòng vệ thương mại của nước ngoài đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là các vụ việc điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, chống bán phá giá. Mặt khác, tích cực theo dõi và nâng cao hiệu quả áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, đặc biệt là ngăn chặn tình trạng lẩn tránh các biện pháp này; tăng cường tuyê;n truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật phòng vệ thương mại của Việt Nam cũng như của WTO và một số nước trê;n thế giới đê;̉ nâng cao nhận thức và hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp trong việc sử dụng công cụ phòng vệ thương mại và ứng phó với các vụ kiện phòng vệ thương mại của nước ngoài; đẩy mạnh xây dựng cơ chế phối hợp liê;n ngành, địa phương đê;̉ xử lý các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài./.
Thu Hường
Trang web để giải trí blackjack